Hiện nay, trẻ em ngày càng được tiếp xúc với nhiều phương tiện giải trí tiện ích, ngay cả các bé nhỏ tuổi cũng được sử dụng điện thoại và máy vi tính. Thế nhưng, các bậc cha mẹ rất khó để biết được con mình làm gì với những phương tiện ấy, hơn nữa có rất nhiều mối nguy hại tiềm ẩn mà các phương tiện này có thể mang lại cho con trẻ.
Trẻ em có xu hướng xem các phương viện công nghệ là một phần không thể thiếu của cuộc sống cũng như những hoạt động hằng ngày của chúng. Đó có thể là các mối quan hệ bạn bè, việc học tập cho đến việc giải trí hay cập nhật thông tin về thế giới xung quanh... tất cả đều cần đến chiếc máy vi tính và chiếc điện thoại.
Vấn đề khiến nhiều phụ huynh lo lắng và bối rối là không biết nên cho con mình tiếp xúc với máy vi tính hay điện thoại di động ở độ tuổi nào và nên tiếp xúc trong thời gian bao lâu. Pháp luật có những quy định về độ tuổi lái xe, uống rượu nhưng lại không hề quy định gì về độ tuổi được tiếp xúc với máy vi tính và điện thoại di động. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần có những nhận thức đúng đắn và quan trọng hơn là phải thể hiện vai trò mẫu mực của mình trong việc sử dụng những phương tiện này.
Thực tế về ảnh hưởng của các phương tiện hiện đại đối với trẻ nhỏ
Trẻ nhỏ bị chi phối bởi cuộc sống kỹ thuật số từ rất sớm và luôn tỏ ra hào hứng với những phương tiện như tivi, video, máy vi tính hay điện thoại. Các bé hiện nay không chỉ thích xem phim hoạt hình hay các chương trình dành cho thiếu nhi trên truyền hình mà còn rất thích lên mạng Internet để xem thông tin, xem các clip vui nhộn và cả chat hay email với bạn bè. Nhiều phụ huynh không khỏi than phiền vì bọn trẻ quá say sưa với chiếc máy vi tính hoặc nhắn tin và nghe điện thoại suốt cả ngày.
Mọi phụ huynh đều rất lo lắng về những tác hại của các phương tiện truyền thông hiện đại đối với con mình. Thế nhưng, phần lớn họ không có điều kiện để theo sát bọn trẻ và trên thực tế đã có không ít điều đáng tiếc xảy ra đều bắt nguồn từ sự thiếu quan tâm này. Khi bước vào thế giới Internet rộng lớn, có rất nhiều điều thú vị và mới mẻ lôi cuốn bọn trẻ, trong đó có những điều vô cùng độc hại mà bạn không thể kiểm soát được. Các phương tiện thông tin đại chúng hiện nay cũng đưa rất nhiều thông tin về những vụ án mà trẻ vị thành niên hoặc nhỏ hơn đã phạm phải do tiếp xúc với những thông tin độc hại từ Internet. Ngoài ra, còn có rất nhiều trường hợp khác không nghiêm trọng đến mức như vậy nhưng cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
Chính vì vậy, phụ huynh cần có trách nhiệm cao hơn trong việc quản lý và theo dõi quá trình con mình tiếp xúc với máy vi tính hay sử dụng điện thoại. Không nhất thiết bạn phải cấm đoán hoàn toàn điều này, bởi nó cũng mang lại cho con bạn nhiều tiện ích và nhiều tác dụng tích cực. Vậy phụ huynh nên cho con sử dụng các phương tiện này như thế nào và trong thời gian bao lâu? Đáp án tùy thuộc vào từng độ tuổi và khả năng quản lý, giám sát của bạn đối với con mình.
Sau đây là một vài lời khuyên hữu ích dành cho bạn:
Tin tưởng nhưng phải kiểm tra
• Hãy tin tưởng con bạn nhưng cũng đừng quên chú ý theo dõi, kiểm tra những gì con bạn thực hiện trên mạng cũng như trên điện thoại của chúng. Theo các chuyên gia, mọi phụ huynh đều có trách nhiệm theo dõi và kiểm soát con mình ở mức độ bạn có thể yên tâm về trẻ. Tất nhiên, bọn trẻ - đặc biệt là các những đứa trẻ lớn tuổi - sẽ tỏ ra khó chịu và bực mình vì bị bố mẹ theo dõi quá mức, nhưng bạn cũng đừng nên vì thế mà nhân nhượng. Hãy trao đổi với bọn trẻ về những gì bạn cần được biết, những gì bạn sẽ kiểm tra thường xuyên và giới hạn của sự tự do của bọn trẻ là gì để bọn trẻ không tỏ ra bức xúc hoặc bướng bỉnh về sau.
• Vậy, bạn phải theo dõi con mình bằng cách nào? Tốt nhất vẫn là quan sát trực tiếp. Đừng căn dặn và sau đó yêu cầu con trình bày những gì chúng đã làm - điều này quá dễ dãi với bọn trẻ. Tốt nhất, ban nên đặt máy vi tính của trẻ ở vị trí thuận lợi quan sát và thường xuyên kiểm tra các dữ liệu cá nhân của trẻ để uốn nắn kịp thời. Không nên để con bạn tự do sử dụng Internet trong phòng riêng.
• Dù bạn luôn đinh ninh rằng con mình là một đứa trẻ ngoan và hoàn toàn tin tưởng thì cũng đừng quên chú ý kiểm tra, theo dõi thường xuyên vì mọi việc sẽ không hề đơn giản như bạn tưởng.
• Hãy trả lời các câu hỏi: hôm nay con bạn đã tiếp xúc với những ai? Trẻ đã xem những trang web nào? Hãy trò chuyện với con bạn bằng một thái độ trung lập và tích cực. Những câu nói kiểu như: "Hôm nay con sử dụng máy vi tính hơi nhiều đấy" hoặc "Con không nên xem trang web như vậy" sẽ không có nhiều tác dụng, nó có thể khiến con bạn có cảm giác chúng bị áp đặt hoặc có thể khiến bé không vui. Cũng như người lớn, trẻ rất cần hiểu được ngọn nguồn của những điều mình nên và không nên làm. Đây mới chính là cách bạn dạy cho con mình tránh được những tác hại của Internet một cách hiệu quả nhất.
• Ngoài ra, bạn có thể trang bị các phần mềm để tiện theo dõi xem con mình làm gì trên Internet. Sau đây là một vài phần mềm hữu dụng và phổ biến mà bạn có thể tải về từ các web hoặc tìm mua bên ngoài:
Các phần mềm giám sát
Các phần mềm giám sát điển hình chia làm hai loại:
1. Phần mềm chặn các trang web độc hại: phần mềm này cho phép phụ huynh tạo ra danh sách các trang web được phê duyệt để trẻ có thể xem những trang web an toàn và hữu ích nhất. Đồng thời, phần mềm này cũng thông báo những trang web nào nằm ngoài danh sách nhưng lại được người sử dụng cố tình truy cập nhiều lần. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể sử dụng phần mềm này để giới hạn thời gian sử dụng internet của con mình.
2. Phần mềm ghi lại những trang web, hình ảnh mà con bạn đã xem: Phần mềm này cho phép con bạn sử dụng Internet tự do hơn, nhưng đồng thời bạn vẫn biết được con mình đã xem những gì, đã chép những tài liệu nào và đưa những thông tin gì lên mạng. Đây là một chương trình tiên tiến và được nhiều phụ huynh lựa chọn dành cho trẻ ở độ tuổi từ cấp 2 trở lên. Tất nhiên, bạn sẽ không có đủ thời gian để xem hết tất cả những gì con bạn xem trên mạng, nhưng bạn có thể sử dụng các từ khóa để xem lướt qua. Ngoài ra, tiện ích của phần mềm này còn ở chỗ bạn có thể theo dõi con bạn làm gì trên máy vi tính từ một chiếc máy tính khác ở xa.
Các chương trình bảo vệ
• PC và Mac là những hệ điều hành có thể giúp phụ huynh kiểm soát được con em mình. Nếu bạn đang cân nhắc để nâng cấp hệ điều hành của máy tính nhà bạn, hãy sử dụng những hệ thống mới nhất như Windows Vista và Mac của Leopard - chúng sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí mà vẫn quản lý được con mình một cách hiệu quả.
• Để có thể sử dụng máy tính quản lý của bạn, hãy cho các con một tài khoản cá nhân dành riêng cho từng trẻ. Tài khoản này có thể giới hạn về thời gian và cho phép bạn biết được từng đứa trẻ đã làm gì trên mạng Internet.
Đối với người sử dụng hệ điều hành Mac:
Bạn nên chọn System Preferences trên menu Apple, và click vào tài khoản. Đối với tài khoản riêng của từng trẻ, hãy nhấp vào Parental Controls, bạn sẽ có một danh sách các loại (Mail, Safari, vv) mà bạn có thể hạn chế trên màn hình.
Nếu bạn đang chạy hệ điều hành Leopard:
Bạn có thể ghi lại cả tin nhắn điện thoại và chỉ định các đối tượng mà con bạn được phép trò chuyện qua email hoặc chat. Bạn cũng có thể giới hạn thời gian sử dụng máy một cách cụ thể. Ví dụ, bạn có thể thiết lập máy tính tự động dừng lại lúc 8 giờ tối.
Đối với người sử dụng hệ điều hành Windows:
Hệ thống kiểm soát của phụ huynh được truy cập thông qua Control Panel. Bạn hãy vào User Accounts và Family Safety Control Panel. Với Windows Vista, bạn có thể lựa chọn để hạn chế các trang web và nhận các báo cáo về tình hình sử dụng máy vi tính của con mình. Bạn cũng có thể giới hạn thời gian và ngăn chặn các trò chơi điện tử hay các chương trình mà bạn không muốn trẻ sử dụng.
Vấn đề không nằm ở hệ thống của chiếc máy tính nhà bạn, vì hầu hết các trình duyệt (Safari, Firefox, v.v) đều được tự động cài đặt chức năng ghi lại các trang web đã được truy cập. Bạn có thể tự mình kiểm tra hoặc nhờ sự giúp đỡ của những người am hiểu hơn. Hãy chú ý kiểm tra tất cả các trình duyệt trên máy tính nhà bạn và nên thận trọng vì bọn trẻ có thể xóa được những thông tin, chương trình mà chúng đã xem hoặc sử dụng trên Internet. Nếu phát hiện ra điều này, bạn cần lập tức đặt câu hỏi và đưa ra những biện pháp xử lý cần thiết
Với những vấn đề khác trong cuộc sống, bạn có thể để con mình tự do và thoải mái nhưng đối với việc sử dụng Internet và bước vào thế giới số thì bạn phải hết sức cẩn trọng bởi những mối nguy hại có thể xảy đến với con bạn bất cứ lúc nào. Là một phụ huynh trong thời hiện đại, dù thương con đến đâu, bạn cũng không được phép để con mình tự do sử dụng mạng Internet, vì làm như vậy cũng đồng nghĩa với việc mang đến nhiều tác hại không lường cho con bạn.
Có thể, bọn trẻ sẽ không hài lòng lắm khi bị bố mẹ kiểm soát tất cả mọi thứ, nhưng bạn cũng đừng nên chiều theo ý trẻ. Hãy giải thích với các con bạn rằng thế giới Internet vô cùng phức tạp và bạn cần phải bảo vệ các con cho đến khi chúng thực sự lớn và có thể tự bảo vệ mình.
Khi nào thì cho phép? Và cho phép những gì?
Con bạn đã đủ lớn để sử dụng điện thoại? Khi nào thì trẻ được phép có email riêng ? Có rất nhiều câu hỏi mà các phụ huynh luôn thắc mắc không biết đâu là sự lựa chọn hợp lý cho con mình. Sau đây là một vài gợi ý dành cho bạn:
1. Khi trẻ đòi chơi game
Độ tuổi: thông thường, các bé vừa bước vào độ tuổi mẫu giáo thì đã biết đòi ba mẹ cho chơi game.
Lời khuyên cho phụ huynh: bạn có thể cho bé chơi những game vui nhộn và phù hợp với lứa tuổi. Đồng thời, nên có giới hạn chặt chẽ về thời gian và tuyệt đối không nên cho trẻ chơi game online.
2. Khi trẻ đòi sử dụng điện thoại di động
Độ tuổi: Vào khoảng những năm cuối của bậc tiểu học, các bé bắt đầu biết đòi hỏi về chiếc điện thoại di động, nhất là khi nhìn thấy nhiều bạn bè trong lớp có phương tiện này.
Lời khuyên dành cho phụ huynh: nhiều phụ huynh đã cho con mình sử dụng điện thoại di động khi bé được 9 tuổi nhưng lời khuyên của các chuyên gia là bạn nên đợi đến khi bé bước vào 12 tuổi. Đồng thời, một khi cho trẻ chiếc điện thoại riêng, bạn hãy quản lý chặt chẽ thời gian cũng như các quy tắc, điều khoản và phép lịch sự cần thiết khi sử dụng điện thoại.
3. Khi trẻ đòi hỏi có email và tài khoản trên Yahoo Messenger
Độ tuổi: Khi bước vào những năm cuối của bậc tiểu học, bọn trẻ bắt đầu thích có email và tài khoản riêng trên Yahoo Messenger.
Lời khuyên dành cho phụ huynh:Bạn không cần phải cấm đoán điều này. Trẻ em 11, 12 tuổi đã có thể có email hoặc tài khoản riêng trên Yahoo Messenger để liên lạc với mọi người. Tuy nhiên, bạn cần quản lý và thường xuyên theo dõi con mình làm gì với những tài khoản này để có những nhắc nhở kịp thời.
4. Khi trẻ đòi hỏi được truy cập Internet
Độ tuổi: Bọn trẻ thường đòi hỏi được truy cập Internet khi bước vào cấp hai. Vì đây là thời điểm trẻ có nhu cầu cập nhật thông tin và tìm hiểu các kiến thức để hỗ trợ cho việc học cũng như các hoạt động giải trí của mình.
Lời khuyên dành cho phụ huynh: Bạn nên cho trẻ sử dụng Internet nhưng cần phải kiểm tra và quản lý chặt chẽ. Bên cạnh việc giới hạn về thời gian, thường xuyên theo dõi, bạn nên sử dụng các phần mềm cần thiết để kiểm soát bọn trẻ hiệu quả hơn.
Cách quản lý việc con sử dụng điện thoại
Khi bạn đã quyết định mua cho con mình một chiếc điện thoại riêng thì cũng là lúc bạn nên lên kế hoạch quản lý việc sử dụng điện thoại của trẻ. Sau đây là những lời khuyên dành cho bạn:
• Đối với việc gọi và nhắn tin : Các nhà cung cấp hiện nay đã mang đến nhiều sự lựa chọn để phụ huynh có thể quản lý việc sử dụng điện thoại của con mình một cách tốt bằng cách giới hạn những số lượng các cuộc gọi, tin nhắn và cả những số điện thoại mà trẻ được phép liên lạc.
• Các dữ liệu trong điện thoại: Sẽ là thiếu sót nếu bạn chỉ theo dõi việc gọi điện, nhắn tin của con mình mà lãng quên các dữ liệu trong điện thoại có thể ảnh hưởng không tốt đến con bạn. Hãy trao đổi thẳn thẳng với con bạn về những hình ảnh, clip, bài hát mà trẻ được phép lưu trong điện thoại của mình và trách nhiệm của bạn là thường xuyên kiểm tra để quản lý trẻ tốt hơn. Đồng thời, bạn cũng đừng quên đưa ra các hình phạt nghiêm khắc và cụ thể đối với những trường hợp vi phạm.
Để việc giám sát được thuận lợi:
Bạn cần thường xuyên cập nhật các thông tin về giới trẻ hiện nay để biết thế hệ của con bạn có những ưu điểm và những mặt trái nào bởi mọi việc đôi khi không như bạn nghĩ. Trẻ em thời nay được tiếp xúc với nhiều phương tiện thông tin, giải trí khác nhau và có thể phát triển về tâm sinh lý rất nhanh. Vì vậy, bạn cần phải theo sát con mình đã tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.
Đặc biệt, giới trẻ ngày nay có xu hướng thích sử dụng những từ ngữ, mật mã riêng mà người lớn không thể nào hiểu được. Chính điều này làm cho nhiều phụ huynh mặc dù thường xuyên theo dõi con mình nhưng vẫn không biết được thực ra con mình đã làm gì trên mạng Internet hay điện thoại. Vì vậy , bạn cần tìm hiểu những thuật ngữ, cách nói, từ lóng của giới trẻ để có thể hiểu và giám sát con mình một cách toàn diện hơn.